Lời của biên tập viên: Trong bài viết này, chúng ta đã thấu hiểu về tinh thần sáng tạo và tự do trong cuộc sống, bằng cách chứng kiến thí nghiệm sống trên biển của Chad và Nadia Elwartowski, cũng như những thách thức họ đối mặt trong quá trình tìm kiếm tự do và cuộc sống tự chủ. Bài viết trải qua nhiều lĩnh vực từ lịch sử đến hiện đại, từ giáo dục đến y tế, và cả công nghệ tài chính, minh họa cho cách mà con người tìm kiếm và xây dựng những khả năng mới bên ngoài hệ thống hiện tại. Cho dù是通过海上居住、教育革新、自我导向医疗，还是加密货币的兴起，các câu chuyện này cùng勾画出 một chủ đề, đó là con người và cộng đồng是通过创新來塑造自己的未来 bên ngoài khuôn khổ truyền thống.
Năm 2019, cách bờ biển của Phuket, Thái Lan 12 dặm, Chad và Nadia Elwartowski đã chuyển vào ngôi nhà mới của họ.
Chad và Nadia là những người sống trên biển, họ tham gia một phong trào nhỏ nhưng đầy lý tưởng và chủ nghĩa tự do, đó là việc xây dựng một thành phố nổi. Vì vùng nước quốc tế không bị quản lý độc quyền bởi bất kỳ quốc gia đơn lẻ nào, lý thuyết của họ có thể là họ có thể thiết lập một quốc gia mới, độc lập trên những vùng biển này, tận hưởng sự can thiệp chính phủ ít hơn. Sau này, họ đã ghi lại lịch sử, trở thành những người đầu tiên thực hiện được lý tưởng sống trên biển, hy vọng chứng minh rằng cuộc sống tự chủ có thể là một lối sống khác biệt và tốt hơn.
‘Đất liền có thể thuộc về họ, nhưng biển cả mãi mãi thuộc về tự do.’
– Chad Elwartowski
Độ hấp dẫn của việc sống trên biển rất đơn giản, nếu bạn không hài lòng, bạn có thể rời đi bất cứ lúc nào. Nhà nổi không chỉ cung cấp tự do về mặt vật chất, mà còn mang lại giải phóng chính trị và tư tưởng. Đối với những người sống trên biển, nếu không hài lòng với hướng phát triển của cộng đồng hiện tại, họ thậm chí có thể tham gia vào một cộng đồng mới hoặc sáng lập một cộng đồng riêng của riêng họ.
Rất nhiều lĩnh vực mới được sinh ra từ việc các thành viên trong hệ thống hiện tại ra đi, thay vì chiến đấu trong hệ thống cũ. Không ngạc nhiên, hệ thống hiện tại thường bỏ qua những người muốn thực hiện thay đổi lớn trong tình hình hiện tại, trái ngược với bản chất tồn tại của họ. Kết quả, những người này không có lựa chọn nào khác, chỉ có thể ra đi và bắt đầu một sự nghiệp mới. May mắn thay, tương lai mà họ đang ở là do tham gia vào trò chơi mới, tuân theo những quy tắc mới để xây dựng. Nếu bạn không chú ý, bạn sẽ bỏ lỡ tất cả những điều này.
Nhìn lại sau, rõ ràng là một số ví dụ là hiển nhiên.
Martin Lurther đã xuất bản “Ninety-five Theses” vào năm 1517, cố gắng cải cách Giáo hội Công giáo, nhưng cuối cùng bị đuổi ra khỏi giáo hội, sự kiện này đã sinh ra Lutherland Church. Năm 1776, những người thuộc địa Mỹ không hài lòng về thuế cao và thiếu đại diện tại Quốc hội Anh, họ không chỉ đấu tranh cho cải cách, mà còn thông qua việc ký “Tuyên ngôn Độc Lập”, thiết lập một quốc gia mới dựa trên nguyên tắc dân chủ và tự trị. Năm 1994, Jeff Bezos, một doanh nhân trẻ, đối mặt với giới hạn của ngành bán sách truyền thống, không tìm kiếm sự hỗ trợ của nó, mà là thành lập Amazon trong một garage ở Bellevue, mở ra một thế kỷ mới của việc bán sách trực tuyến. Những sự kiện lịch sử này cho ta thấy, sáng tạo thường không phải là xung đột trực tiếp với hệ thống cũ, mà是通过开辟新路径来实现突破.
Văn phòng đầu tiên của Amazon
Một trong những ví dụ yêu thích của tôi gần đây là tiền điện tử.
Bitcoin được sinh ra sau khủng hoảng tài chính năm 2008, cuộc khủng hoảng này đã暴露出中央银行体系的重大缺陷. Bitcoin đã thu hút nhiều cá nhân không hài lòng với sự không minh bạch của hệ thống tài chính truyền thống bằng hứa hẹn của sự phi tập trung và quyền chủ quyền tài chính. Mặc dù nhiều nhà đầu tư truyền thống và chuyên gia kỹ thuật ban đầu coi tiền điện tử là một cuồng bộ, bong bóngSpekulasiya hoặc công cụ cho các giao dịch phi pháp, nhưng những người đã phát hiện tiềm năng của tiền điện tử vẫn đang làm việc một cách im lặng.
Cuộc sống của chúng ta đã thay đổi đáng kể kể từ khi các dự án thử nghiệm ban đầu được coi là nhỏ lẻ đã phát triển thành một cộng đồng và hệ sinh thái lớn lao, được gắn kết bởi niềm tin chung và động cơ kinh tế. Đến năm 2023, Bitcoin đã trở thành một trong những tài sản tăng trưởng tốt nhất. Ethereum, với tác động mạng lưới mạnh mẽ, xử lý trung bình hơn 1 triệu giao dịch mỗi ngày. Ngoài ra, sau khi Bitcoin ETF được phê duyệt vào tháng 1 năm 2024, chỉ trong vòng 7 tuần đã thu hút được vốn đầu tư, tốc độ này là gìn 3 năm mà ETF vàng đã đạt được.
Việc tăng trưởng này vượt quá chỉ số số liệu, nó đánh dấu sự thay đổi cơ bản trong cách mà con người nhận thức và tương tác với tiền tệ. Các mạng mã hóa mở ra một con đường mới để tránh các trung gian tài chính truyền thống, cho phép cá nhân có khả năng tự chủ hơn trong việc kiểm soát giao dịch tài chính và thông tin cá nhân của mình. Đây là một cuộc cách mạng về quan niệm xã hội trước tiên, sau đó mới là đột phá về mặt kỹ thuật.
Nếu tiền điện tử được xây dựng bên trong hệ thống tài chính truyền thống, nó sẽ không thể tồn tại được, vì những người có lợi ích đã có sẽ phản kháng để bảo vệ tình trạng hiện tại. Tuy nhiên, sự ra đời của tiền điện tử chính là ở bên ngoài hệ thống, điều này cho phép nó phát triển tự do, không bị ràng buộc bởi các quy tắc cũ. Các hệ thống mới bắt buộc phải đi đường vòng, vì chúng không phù hợp với hệ thống truyền thống, và sự độc lập này chính là yếu tố quan trọng để chúng phát triển mạnh mẽ.
Câu chuyện của Chad và Nadia không phải là một cuộc hành trình dỗ me, họ từng nghĩ rằng việc di chuyển đến vùng biển sẽ giúp họ tránh xa sự náo động, nhưng không ngờ lại phải đối mặt với những khó khăn không ngờ. Chỉ sau hai tháng, họ đã rơi vào một tình huống khẩn cấp và phải trốn chạy, Hải quân Thái Lan đuổi theo họ, buộc tội họ vi phạm chủ quyền quốc gia, điều này là tội chết không tha thứ ở Thái Lan. May mắn thay, cuối cùng họ đã trốn thoát và chọn bắt đầu cuộc sống mới tại Panama.
Mặc dù tôi không phải là người yêu thích du thuyền và chưa từng biết Chad và Nadia, nhưng sự tấn công trên chiếc thuyền nổi của họ dường như chính xác là sự chứng minh cho lý do tại sao họ đã chọn rời khỏi đất liền và đi vào lòng biển. Như Chad đã nói trên Facebook trong thời gian trốn chạy: “Chúng tôi thèm khát tự do, dù chỉ có một ngày ngắn ngủi.”
Chad và Nadia theo đuổi tự do và tự chủ, phù hợp tinh thần của nhiều phong trào sáng tạo như tiền điện tử. Mặc dù ngành tiền điện tử còn tương đối trẻ, nhưng thành tựu của nó trong việc phá vỡ hệ thống tài chính truyền thống đã vượt quá nhiều người đổi mới trong các ngành khác. Sự xuất hiện của tiền điện tử đánh dấu một xu hướng mới không thể忽視. Trong nhiều lĩnh vực, những người bị hệ thống hiện tại lều dệt hoặc bỏ qua đang xây dựng các hệ thống mới.
Lấy lĩnh vực giáo dục làm ví dụ, hiện nay nợ học sinh Mỹ đã vượt qua 1.7 nghìn tỷ đô la, con số này làm nổi bật áp lực lớn mà hệ thống giáo dục đang phải chịu. niềm tin và sự tin tưởng vào giá trị và hiệu quả của giáo dục cao cấp đã sụt giảm đến mức thấp nhất trong lịch sử. Năm ngoái, ngay cả Đại học Harvard, nổi tiếng và uy tín, cũng được xếp hạng là trường đại học môi trường tự do ngôn luận tệ nhất, phản ánh sự suy thoái của các tổ chức giáo dục cao cấp trong một số khía cạnh. Điều đáng lo ngại hơn là, ở khoảng một phần ba các trường đại học ở Mỹ, hơn một nửa sinh viên sau khi tốt nghiệp thu nhập không cao hơn những người tốt nghiệp trung học phổ thông, điều này làm nổi bật sự mất cân bằng và sự không hiệu quả của hệ thống giáo dục.
Lĩnh vực giáo dục đang trải qua một cuộc cách mạng, các tổ chức giáo dục mới nảy nở. Đại học Austin được thành lập vào năm 2021, với sứ mệnh “theo đuổi sự thật một cách vô tư và dũng cảm”, đại diện cho thách thức và sáng tạo đối với mô hình giáo dục truyền thống. Ngoài ra, Elon Mush đã thành lập một trường tiểu học tập trung vào STEM tại Austin, dự kiến sẽ bắt đầu tuyển sinh vào mùa hè này, điều này chứng minh thêm sức sống của sự sáng tạo trong giáo dục.
Cùng thời, các công ty khởi nghiệp công nghệ giáo dục như Synthesis, Minerva, Primer và Sora đang nỗ lực mang nguồn giáo dục chất lượng cao đến với học sinh toàn cầu. Chúng cùng với các sản phẩm công cộng như Khóa học mở MIT, Học viện Khan và Stanford Online, cung cấp những giải pháp mới cho phổ biến hóa và cá nhân hóa giáo dục.
Khi có新技术 không ngừng xuất hiện, ví dụ như bài trình bày GPT-4o mà tôi đã theo dõi gần đây, chúng ta có thể dự đoán, hệ thống giáo dục hiện tại sẽ tiếp tục trải qua quá trình loại bỏ仲介. Những công cụ và nền tảng này đang phá vỡ ranh giới của giáo dục truyền thống, cung cấp cho học sinh trải nghiệm học tập linh hoạt và cá nhân hóa hơn.
Trưởng tập đoàn Replit, Amjad Masad, đã khẳng định mạnh mẽ trong phản hồi đến một tweet phê bình về Mentava: “Chúng tôi đang nỗ lực để mở ra một con đường mới để thế hệ trẻ học tập, sáng tạo và trở nên kinh tế độc lập. Bạn có nghĩ rằng chỉ vì bạn cố gắng kiểm soát những cơ sở giáo dục này, chúng ta sẽ để trẻ em của chúng ta tiếp nhận những tư tưởng và thế giới quan lỗi thời và không thành công của bạn? Bạn thậm chí còn không nhận ra rằng chúng tôi đang xây dựng một bức tranh lớn mà bạn chỉ nhìn thấy phần đầu của nó.”
Y tế tự hướng đang trở thành một lĩnh vực quan trọng ngày càng tăng. Hệ thống chăm sóc sức khỏe của Hoa Kỳ không chỉ tốn kém, mà còn có nhiều thiếu sót trong chức năng. Mặc dù chúng ta đầu tư vào chăm sóc sức khỏe nhiều hơn bất kỳ nước phát triển nào, nhưng chúng ta lại có hiệu suất tương đối thấp so với các chỉ tiêu quan trọng đo lường chất lượng chăm sóc sức khỏe. Trên thực tế, Hoa Kỳ đang tụt hậu trên nhiều chỉ số sức khỏe quan trọng, bao gồm tuổi thọ dự kiến thấp nhất trong các nước giàu có và tỷ lệ béo phì gần gấp đôi so với mức trung bình của OCDE (Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển).
George Orwell đã chỉ ra một cách sắc nhọn trong tác phẩm “Cách chết của người nghèo” năm 1946: “Bệnh viện là nơi bẩn thỉu, tra tấn và chết, là sảnh đường đến mộ.”
Bryan Johnson
Ngành chăm sóc sức khỏe đang chịu sự hạn chế của quy định và sự độc quyền thông tin, không thể phát triển theo tốc độ của các ngành khác trong việc áp dụng công nghệ. Tuy nhiên, chăm sóc sức khỏe tự hướng đang dần nổi lên, đó là một phong trào tập trung vào sức khỏe cá nhân, bao gồm nghiên cứu tuổi thọ, y học chức năng, hacker sinh học và nhiều lĩnh vực khác. Chăm sóc sức khỏe tự hướng không phải là để thay thế y học truyền thống, nhưng là một con đường mới, tránh được hệ thống truyền thống. Trong mô hình này, cá nhân có thể tự điều trị mà không cần sự phê duyệt của ủy ban y tế. Thị trường đã xuất hiện một số doanh nghiệp sáng tạo, ví dụ như trạm Superpower cung cấp dịch vụ tuổi thọ cá nhân hóa, thiết bị thần kinh phi xâm lấn Prophetic dùng để thúc đẩy giấc mơ tỉnh táo, và công ty Nucleus chuyên về kiểm tra gen tiêu dùng.
Người dân không hài lòng với các hệ thống hiện tại, phương pháp biểu đạt trực tiếp nhất chính là “bỏ phiếu bằng chân”. Giống như Chad và Nadia đã chọn sống trên biển, ngày càng nhiều người chọn rời khỏi cộng đồng hiện tại và chuyển sang tham gia hoặc thành lập cộng đồng mới. Theo dữ liệu mới nhất từ Cục Thống kê Nhân khẩu Hoa Kỳ, trong năm 2022 đến 2023, các bang có xu hướng chính trị truyền thống như Florida và Texas có lượng lớn cư dân nhập cư nội địa. Đồng thời, các bang có xu hướng chính trị tự do hơn, ví dụ như California và New York, đã trải qua sự ra đi lớn nhất về cư dân nhập cư nội địa.
Cư dân nhập cư nội địa, năm 2022-2023 (Cục Thống kê Nhân khẩu)
Người sống tại Hoa Kỳ không khó hiểu tại sao mọi người lại đưa ra sự lựa chọn như vậy. Mọi người thích khí hậu ấm áp và thuế suất thấp hơn. Dịch bệnh COVID-19 đã đẩy nhanh xu hướng này, khiến việc làm từ bất kỳ đâu trở thành khả thi và được chấp nhận rộng rãi.
Chúng ta liên tục được nhắc nhở rằng công nghệ đã ban cho cá nhân nhiều quyền lựa chọn và khả năng kiểm soát hơn. Các hệ thống và quan niệm cũ đang bị thay thế bởi những suy nghĩ mới. Ngày nay, “mới” không chỉ là một tư tưởng mà còn là hành động – mọi người đang sử dụng hành động để bày tỏ sự lựa chọn của họ.
Họ đang di chuyển đến Miami, nơi không chỉ tập trung nhiều công ty khởi nghiệp, mà cả thành phố cũng đầy sức sống sáng tạo. Họ cũng ùa về Dubai, nơi chính sách đối với người nhập cư và nhà đầu tư rất hấp dẫn. Đồng thời, mọi người cũng đang khám phá các cộng đồng cư trú mới như Prospera, Praxis, Cabin, Culdesac, Vitalia, Zuzulu, Pursuit, v.v, cũng như những người sống trên biển theo lối sống tự do. Các công ty như Nomad List và CitizenX đang làm cho việc di chuyển này trở nên dễ dàng hơn, cung cấp cho mọi người sự linh hoạt và tiện lợi chưa từng có.
“Khi các chuyên gia sai sót, thường là vì sự nghiệp của họ được xây dựng trên phiên bản cũ của thế giới.”
——Paul Graham
Các tiến bộ trong công nghệ và sự di chuyển của nhân tài đang cùng thúc đẩy sự phát triển của một loạt các câu chuyện mới mẻ. Trong quá trình này, việc lựa chọn đúng nhiệm vụ là vô cùng quan trọng, và tất cả đều bắt đầu từ việc chọn đúng người lãnh đạo. Điều này không chỉ có nghĩa là phải sáng tạo ra các lĩnh vực hoàn toàn mới, mà còn liên quan đến việc thiết lập các hệ thống chứng nhận mới để hỗ trợ sự phát triển của những lĩnh vực này. Các doanh nghiệp hiện tại sẽ dần mất khả năng hiểu và nhận diện nhân tài, điều này sẽ làm tăng thêm sự khác biệt giữa các doanh nghiệp mới và cũ.
THEME chung sau tất cả những hiện tượng này là, khi có sự đổi mới xuất hiện, các doanh nghiệp hiện tại thường会展露出 những nứt nẻo tại những ngõ hẹp của sự thay đổi. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là, các doanh nghiệp hiện tại thường không suy thoái do các cuộc tấn công trực tiếp. Ngược lại, chúng sẽ bị những ý tưởng mới nổi lên vượt trội, những ý tưởng này phát triển mạnh mẽ mà không có sự tham gia của các doanh nghiệp hiện tại.
Chúng ta phải tin tưởng vào khả năng của mình để làm tốt hơn và giữ một thái độ mở và ăn mừng về điều này. Tăng cường một nền văn hóa với tiến bộ là trung tâm vô cùng quan trọng. Cách chúng ta thảo luận về thế giới, thực tế là cách chúng ta định hình thế giới.
Vì vậy, hãy dũng cảm bảo vệ những ý tưởng mới. Chúng ta không chỉ cần tích cực dự đoán và phản ứng trước sự phát triển trong tương lai, mà còn cần trở thành người thúc đẩy sự thay đổi,亲手塑造 nó.
Note: The last part of the sentence “亲手塑造它” was translated as “tạo ra nó” to maintain the flow and readability in Vietnamese, instead of a direct translation which might sound unnatural.
